Το Σύμφωνο Συμβίωσης (Ν.4356/2015) Δικαιώματα και Υποχρεώσεις των συμβαλλομένων
Συγγραφείς: Αθ. Δράγιος & Ν. Σγουρινάκης
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ” Τεύχος 126 / Έτος 2016
Ι.- Εισαγωγή-Ιστορικό
Με το Νόμο 3719/2008 (μεταρρυθμίσεις για την οικογένεια, το παιδί, την κοινωνία και άλλες διατάξεις) εισήχθη για πρώτη φορά στην Ελλάδα ο θεσμός του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης. Με το Νόμο αυτό καθορίστηκαν οι όροι, οι προϋποθέσεις και τα κωλύματα σύστασης του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης, προσδιορίστηκαν οι νομιμοποιούμενοι να επικαλεστούν την ακυρότητα του συμφώνου συμβίωσης, ρυθμίστηκαν οι σχέσεις των μερών και θεσπίστηκαν οι τρόποι λύσης του συμφώνου (1).
Σκοπός του Νόμου ήταν (2) η ρυθμιζόμενη πλέον ελεύθερη συμβίωση να αποτελέσει ένα καθεστώς διαφορετικό από το γάμο και να αφορά μια εναλλακτική μορφή μόνιμης συμβίωσης και όχι μια μορφή (χαλαρού γάμου). Επίσης επιδίωξη του νόμου ήταν να υπάρξει το νομικό πλαίσιο που να ρυθμίζει συστηματικά αυτή τη μορφή συμβίωσης καθορίζοντας τα δικαιώματα, τις υποχρεώσεις και τις δεσμεύσεις των συμβαλλομένων και να κατοχυρώνει την προστασία των τέκνων που γεννιούνται από το ζεύγος των συντρόφων καθώς επίσης και το κληρονομικό δικαίωμα του επιζώντος συντρόφου.
Με το Ν.3719/2008 ρυθμιζόταν αποκλειστικά η ελεύθερη συμβίωση προσώπων διαφορετικού φύλλου (σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου απαιτείται συμφωνία δύο ενήλικων ετερόφυλων προσώπων) (3)
Οι διατάξεις του Συμφώνου Συμβίωσης δέχθηκαν σκληρή κριτική για πολλά επιμέρους ζητήματα κυρίως γιατί δεν αντιμετωπίζονταν επαρκώς πρακτικά θέματα (ασφαλιστικά, φορολογικά, συνταξιοδοτικά, εργατικά, δημοσιοϋπαλληλικά) αλλά και γιατί αφορούσε αποκλειστικά και μόνο τα ετερόφυλα πρόσωπα . (4)
Με το Ν. 4356/2015 επιδιώκεται ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας για το σύμφωνο συμβίωσης προς δύο βασικές κατευθύνσεις: Αφενός η ισχύς του συμφώνου επεκτείνεται και στα ομόφυλα ζευγάρια, και αφετέρου η σημασία και οι συνέπειες του συμφώνου ενισχύονται, δεδομένου ότι αναγνωρίζονται οικογενειακοί δεσμοί μεταξύ των μερών. Επίσης, ενισχύεται η ιδιωτική αυτονομία των μερών, ιδίως στις περιουσιακές τους σχέσεις. Ο νέος νόμος επιδιώκει μια ισορροπία μεταξύ αφενός της ιδιωτικής αυτονομίας και αφετέρου της ανάγκης προστασίας των οικογενειακών σχέσεων, με βάση τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης, δεδομένου ότι το σύμφωνο συμβίωσης αποτελεί μεν μια σύμβαση, δημιουργούνται ωστόσο οικογενειακές σχέσεις μεταξύ των μερών.(5)
Ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου συμπυκνώνεται σε τρία βασικά σημεία: (6)
α) Τα μέρη του συμφώνου εμπίπτουν στον όρο «οικογένεια» με την έννοια του νόμου, και ασφαλώς έχουν ο ένας έναντι του άλλου την ιδιότητα του «οικείου». β) Ενισχύεται η ιδιωτική βούληση των συμβαλλομένων, ιδίως στον τομέα των περιουσιακών σχέσεων, όπου τα μέρη έχουν την ελευθερία να ρυθμίσουν τις περιουσιακές τους σχέσεις όπως επιθυμούν, σύμφωνα όμως με τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης. Εφόσον το επιθυμούν μπορεί να διατηρήσουν την περιουσιακή τους αυτοτέλεια ακόμα και σε κληρονομικά θέματα. Εάν ωστόσο τα μέρη δεν επιλέξουν επιμέρους ρυθμίσεις, έχουν με τη σύναψη του Συμφώνου Συμβίωσης πλήρη δικαιώματα, περιουσιακά και κληρονομικά όπως στο γάμο.
γ) Υπάρχουν και αναγκαστικού δικαίου διατάξεις σε συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου επιβάλλεται (ενδεικτικά υποχρεωτικές διατάξεις για το τεκμήριο πατρότητας των τέκνων, για το επώνυμο των μερών και των τέκνων τους ή για ζητήματα γονικής μέριμνας).
Με το άρθρο αυτό γίνεται μία παρουσίαση του περιεχόμενου του Συμφώνου Συμβίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου 4356/2015.
ΙΙ.- Προϋποθέσεις έγκυρης σύναψης Συμφώνου Συμβίωσης-Έναρξη ισχύος
1.- Εγκυρότητα
Στο Ν.4356/2015 περιέχονται διατάξεις που ρυθμίζουν τις θετικές προϋποθέσεις, τα κωλύματα και τον τύπο για τη σύναψη Συμφώνου Συμβίωσης (7)
Το Σύμφωνο Συμβίωσης καταρτίζεται με συμβολαιογραφικό έγγραφο το οποίο και αποτελεί συστατικό τύπο του.
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο νομοθέτης επέλεξε το συμβολαιογράφο ως αρμόδιο για να συντάξει την πράξη του συμφώνου συμβίωσης. Εμπιστεύτηκε την αξιοπιστία και την αμεροληψία του και του ανέθεσε το καθήκον αυτό αναγνωρίζοντας και το κοινωνικό ρόλο που μπορεί να έχει ο συμβολαιογράφος εξυπηρετώντας νέους θεσμούς. (8)
Ο συμβολαιογράφος σύμφωνα με το άρθρο 5 του Ν.2830/2000 οφείλει να εξηγεί στους συμβαλλόμενους τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν και τα δικαιώματα που έχουν από την κατάρτιση της πράξης αυτής και τα μέρη πρέπει να δηλώνουν ότι γνωρίζουν και κατανοούν τα αποτελέσματα (τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις) από τη σύνταξη της πράξης αυτής του συμφώνου συμβίωσης.
Το Σύμφωνο Συμβίωσης υπογράφεται αυτοπροσώπως και δεν είναι δυνατόν η υπογραφή του με πληρεξούσιο.
Για τη σύναψη Συμφώνου Συμβίωσης απαιτείται πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα (9) Επομένως δεν μπορεί να υπογράψει Σύμφωνο Συμβίωσης ανήλικος ή πρόσωπο που βρίσκεται σε πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση ή επικουρική δικαστική συμπαράσταση, πρόσωπο που βρίσκεται σε μερική στερητική δικαστική συμπαράσταση ή επικουρική δικαστική συμπαράσταση. Επίσης πρόσωπο που δεν έχει συνείδηση των πραττομένων (ΑΚ131) ή βρίσκεται σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή που περιορίζει αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησης του (ΑΚ131).
Καθοριστικός είναι ο ρόλος του συμβολαιογράφου, ο οποίος προβαίνει στον έλεγχο όλων των ανωτέρω προϋποθέσεων της πλήρης δικαιοπρακτικής ικανότητας καθώς επίσης και ενημερώνει τους συμβαλλομένους για τα κατωτέρω κωλύματα τα οποία εμποδίζουν την σύναψη του Συμφώνου Συμβίωσης και αναφέρονται ρητά στο άρθρο 2 , παράγραφος 2 του Ν.4356/2015.
Τα κωλύματα για την έγκυρη σύναψη του Συμφώνου Συμβίωσης είναι:
α.- ότι δεν υπάρχει ήδη γάμος μεταξύ των μερών ή άλλο σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ των μερών καθώς επίσης και ότι δεν υπάρχει γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης κάποιου από τα μέρη.
β. ότι δεν είναι συγγενείς εξ αίματος σε ευθεία γραμμή απεριορίστως και εκ πλαγίου μέχρι τον τέταρτο βαθμό καθώς επίσης ότι δεν είναι συγγενείς εξ αγχιστείας σε ευθεία γραμμή.
γ.- ότι δεν υπάρχει σχέση υιοθεσίας μεταξύ τους
δ.- ότι το σύμφωνο συμβίωσης δεν είναι εικονικό.
Η παραβίαση των διατάξεων του Νόμου συνεπάγεται την ακυρότητα του Συμφώνου Συμβίωσης.
Την αγωγή για την ακυρότητα μπορούν να ασκήσουν τα συμβαλλόμενα μέρη καθώς και ο εισαγγελέας αυτεπαγγέλτως αν το σύμφωνο αντίκειται στη δημόσια τάξη. Η ακυρότητα κηρύσσεται με αμετάκλητη δικαστική απόφαση.
Σε περίπτωση έκδοσης αμετάκλητης δικαστικής απόφασης που ακυρώνει το σύμφωνο συμβίωσης, τότε αίρονται αναδρομικά και τα αποτελέσματα του.
2.- ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ
Η ισχύς του συμφώνου συμβίωσης αρχίζει έπειτα από την κατάθεση αντιγράφου του συμβολαιογραφικού εγγράφου, από οποιονδήποτε από τους συμβαλλόμενους, στο Ληξίαρχο του τόπου κατοικίας των μερών. Το αντίγραφο καταχωρείται σε ειδικό βιβλίο του Ληξιαρχείου και η καταχώριση του συνεπάγεται δημιουργία κοινής οικογενειακής μερίδας των συμβιούντων προσώπων με αναλογική εφαρμογή των δημοτολογικών διατάξεων που αφορούν τους συζύγους και τα τέκνα αυτών. Με τον τρόπο αυτό καθίσταται πλέον ευχερής η αποτύπωση των άμεσων συγγενών του κάθε προσώπου. Αναγνωρίζεται πλέον και πανηγυρικά η ένωση δύο προσώπων με Σύμφωνο Συμβίωσης ως μορφή οικογένειας, παρακολουθώντας την κοινωνική εξέλιξη στο θέμα του ορισμού της οικογένειας. (10)
ΙΙΙ.- Έννομες συνέπειες του Συμφώνου Συμβίωσης
Η σύναψη Συμφώνου Συμβίωσης συνεπάγεται έννομες συνέπειες για τα μέρη και ρυθμίζει τις σχέσεις τους, προσωπικές και περιουσιακές, κατά τη διάρκεια του συμφώνου καθώς και μετά τη λύση του, επίσης συνεπάγεται την εφαρμογή διατάξεων κληρονομικού δικαίου και διατάξεων που ρυθμίζουν σχέσεις γονέων και τέκνων (11).
1.- Ρυθμίσεις των σχέσεων των μερών κατά τη διάρκεια του Συμφώνου Συμβίωσης
α.- Προσωπικές σχέσεις
Στις προσωπικές σχέσεις των μερών εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τη σχέση των συζύγων από το γάμο εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση από νόμο. Πρόκειται για αναγκαστικού δικαίου κανόνα για την ρύθμιση των προσωπικών σχέσεων κατά ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων που διέπουν τις σχέσεις των συζύγων στο γάμο (π.χ. υποχρέωση συμβίωσης, ΑΚ1386). Γίνεται μνεία ότι ο προγενέστερος νόμος 3719/2008 περιείχε διατάξεις μόνο για τις περιουσιακές σχέσεις των μερών. Όσον αφορά το επώνυμο των συμβιούντων στις έννομες σχέσεις τους δεν μεταβάλλεται το επώνυμο τους. Στις κοινωνικές σχέσεις ο καθένας μπορεί εφόσον υπάρχει συγκατάθεση από τον άλλο είτε να χρησιμοποιήσει το επώνυμο του άλλου είτε να προσθέσει το επώνυμο του άλλου στο δικό του.
β.- Περιουσιακές σχέσεις
Στις μη προσωπικές σχέσεις των μερών εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τη σχέση των συζύγων από το γάμο, εκτός αν τα μέρη επιθυμούν να τις ρυθμίσουν διαφορετικά κατά τη σύναψη του συμφώνου συμβίωσης με βάσει τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης. Τα μέρη λοιπόν έχουν την δυνατότητα να καθορίσουν ενοχικώς τις μη προσωπικές τους σχέσεις, ελευθερία όμως να ρυθμίσουν τα σχετικά θέματα δεν είναι απεριόριστη και η δικαιοπλαστική ευχέρεια τους ελέγχεται υπό το πρίσμα της τήρησης των αρχών της ισότητας και της αλληλεγγύης . (12)
Οι σχέσεις αυτές αφορούν κυρίως περιπτώσεις ρύθμισης του συζυγικού βίου, (ΑΚ 1387), ρύθμισης κοινής συμβολής για τις οικογενειακές ανάγκες, (ΑΚ 1389), και ειδικότερα αμοιβαία υποχρέωση των συζύγων για διατροφή τους, κοινή υποχρέωση για διατροφή των τέκνων τους, (ΑΚ 1390), περιπτώσεις ρύθμισης διακοπής της συμβίωσης, όπου προκύπτουν ζητήματα διατροφής, (ΑΚ 1391), ρύθμισης της χρήσης της οικογενειακής στέγης, (ΑΚ 1393),κατανομή των κινητών, (ΑΚ 1394), περιουσιακή αυτοτέλεια των συζύγων, (ΑΚ 1397), τεκμήρια για τα κινητά, (ΑΚ 1398), διαχείριση της περιουσίας του ενός συζύγου από τον άλλο, (ΑΚ 1399), επιλογή κοινοκτημοσύνης, (ΑΚ 1403).
Επισημαίνεται ότι το μόνο που τα μέρη δεν μπορούν να κάνουν όπως ορίζεται ρητά στο Νόμο (13) είναι να παραιτηθούν συνολικά και εκ των προτέρων από την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα. Η πρόβλεψη αυτή στηρίζεται στη σκέψη ότι η ρύθμιση για την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα αποτελεί έντονη έκφραση της αρχής της ισότητας, έτσι ώστε τα μέρη του συμφώνου ναι μεν έχουν τη δυνατότητα να τροποποιούν τους όρους της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα, αλλά δεν μπορούν να παραιτηθούν ολοσχερώς από αυτήν πριν από τη γέννηση της. (14)
2.- Ρυθμίσεις των σχέσεων των μερών μετά τη λύση του Συμφώνου Συμβίωσης
Για τη διατροφή των μερών μετά τη λύση του συμφώνου εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τη διατροφή μετά το διαζύγιο. Παρόλα αυτά τα μέρη στο πλαίσιο της ιδιωτικής αυτονομίας της βούλησης τους μπορούν να παραιτηθούν από το σχετικό δικαίωμα κατά την κατάρτιση του συμφώνου.
3.- Ρυθμίσεις κληρονομικών σχέσεων
Ως προς κληρονομικό δικαίωμα των μερών εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα που αφορούν τους συζύγους. Τα μέρη όμως έχουν το δικαίωμα εφόσον επιθυμούν να παραιτηθούν από το δικαίωμα τους στη νόμιμη μοίρα.
Πρέπει να επισημανθεί ότι το δικαίωμα και η δυνατότητα που παρέχεται στα μέρη να επιλέξουν την παραίτηση τους από τη νόμιμη μοίρα (σε αντίθεση με ότι ισχύει για το γάμο) καθιστά ιδιαίτερα ελκυστικό το Σύμφωνο Συμβίωσης στις περιπτώσεις που τα μέρη επιθυμούν να ρυθμίσουν την περιουσιακή τους αυτοτέλεια στον τομέα της κληρονομικής διαδοχής.
4.- Ρυθμίσεις για τα τέκνα
α.- Τεκμήριο πατρότητας
Το τέκνο που έχει γεννηθεί κατά τη διάρκεια του συμφώνου συμβίωσης ή εντός τριακοσίων ημερών από τη λύση ή την ακύρωση του συμφώνου τεκμαίρεται ότι έχει πατέρα τον άνδρα με τον οποίο η μητέρα κατάρτισε το σύμφωνο. Το τεκμήριο ανατρέπεται με αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Τα άρθρα 1446 επόμενα του Αστικού Κώδικα καθώς και τα άρθρα 614 επόμενα του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας εφαρμόζονται αναλόγως. (15)
Η ακύρωση του συμφώνου συμβίωσης δεν επηρεάζει την πατρότητα των τέκνων.
β.- Επώνυμο τέκνων
Το τέκνο που έχει γεννηθεί κατά τη διάρκεια του συμφώνου συμβίωσης ή εντός τριακοσίων ημερών από τη λύση ή την ακύρωση του συμφώνου φέρει το επώνυμο που επιλέγουν οι γονείς του με κοινή και αμετάκλητη δήλωση τους, δηλαδή δεν είναι δυνατή η ανάκληση.
Η κοινή αυτή και αμετάκλητη δήλωση των γονέων είτε μπορεί να γίνει με την υπογραφή του Συμφώνου συμβίωσης ή σε μεταγενέστερο συμβολαιογραφικό έγγραφο πριν όμως από τη γέννηση του πρώτου τέκνου.
Το επώνυμο που θα επιλεχθεί θα πρέπει να είναι κοινό για όλα τα τέκνα και είναι υποχρεωτικά το επώνυμο του ενός από τους γονείς ή συνδυασμός των επωνύμων τους. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να περιλαμβάνει περισσότερα από δύο επώνυμα.
Εάν δεν γίνει η κοινή και αμετάκλητη δήλωση των γονέων που να ρυθμίζει το επώνυμο των τέκνων, το τέκνο θα έχει σύνθετο επώνυμο αποτελούμενο από το επώνυμο και των δύο γονέων του. Πρώτο τίθεται το επώνυμο του γονέα με αρχικό που προηγείται στο αλφάβητο.
Αν το επώνυμο του ενός ή και των δύο γονέων είναι σύνθετο , το επώνυμο του τέκνου θα σχηματισθεί με το πρώτο από τα δύο επώνυμα. (16)
γ.- Γονική μέριμνα
Η γονική μέριμνα τέκνου που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια συμφώνου συμβίωσης ή μέσα σε τριακόσιες ημέρες από τη λύση ή την ακύρωση του συμφώνου ανήκει στους δύο γονείς και ασκείται από κοινού και εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του ΑΚ για την γονική μέριμνα τέκνου από γάμο.
Αν το σύμφωνο συμβίωσης λυθεί ή ακυρωθεί για την άσκηση της γονικής μέριμνας εφαρμόζεται αναλόγως το άρθρο 1513 του Α.Κ. (17)
5.- Εφαρμογή άλλων διατάξεων
Επειδή θα ήταν αδύνατη η εξαντλητική απαρίθμηση όλων των νόμων που ρυθμίζουν ασφαλιστικά, συνταξιοδοτικά, φορολογικά, εργατικά θέματα γι αυτό ορίστηκε γενικά ότι (18) άλλες διατάξεις νόμων που αφορούν αξιώσεις των συζύγων μεταξύ τους, καθώς και αξιώσεις, παροχές και προνόμια έναντι τρίτων ή έναντι του Δημοσίου εφαρμόζονται αναλόγως και στα μέρη που υπογράφουν σύμφωνο συμβίωσης, εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμιση στον Ν.4356/2015 ή άλλο νόμο .
Έτσι εφαρμόζονται αναλόγως στα μέρη του συμφώνου (19) διατάξεις εργατικού δικαίου που προβλέπουν επίδομα γάμου και λοιπά οικογενειακά επιδόματα για τους εργαζόμενους συζύγους, οι διατάξεις του δημοσιοϋπαλληλικού δικαίου που προβλέπουν ειδικά οικογενειακά επιδόματα και προνόμια για τους συζύγους-δημοσίους υπαλλήλους, οι διατάξεις του κοινωνικοασφαλιστικού δικαίου που προβλέπουν τη δυνατότητα ασφαλιστικής κάλυψης (ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης του συζύγου ως έμμεσου ασφαλισμένου από τον άλλο σύζυγο) .(20)
ΙV.- Λύση Συμφώνου Συμβίωσης
Για να λυθεί το Σύμφωνο Συμβίωσης απαιτείται αυτοπρόσωπη εμφάνιση των μερών ενώπιον συμβολαιογράφου και σύνταξη συμβολαιογραφικού εγγράφου. Ειδικότερα, το Σύμφωνο Συμβίωσης μπορεί να λυθεί ως εξής;
α.- Έπειτα από κοινή συμφωνία των μερών.
β.- Με μονομερή δήλωση, εφόσον έχει επιδοθεί προηγουμένως με δικαστικό επιμελητή πρόσκληση για συναινετική λύση στο άλλο μέρος και έχουν παρέλθει τρείς (3) μήνες από την επίδοση. Στην πράξη που συντάσσεται επισυνάπτεται το αποδεικτικό επίδοσης της πρόσκλησης.
γ.- Αυτοδικαίως αν συναφθεί γάμος μεταξύ των μερών.
Με το Ν.4356/2015 ρυθμίζεται διαφορετικά σε σχέση με τον προηγούμενο νόμο η διαδικασία που πρέπει να τηρηθεί προκειμένου να λυθεί το Σύμφωνο Συμβίωσης μονομερώς. Πριν από την σύνταξη της συμβολαιογραφικής πράξης μονομερούς λύσης του Συμφώνου Συμβίωσης πρέπει το ενδιαφερόμενο μέρος να επιδώσει στο άλλο μέρος πρόσκληση για συναινετική λύση του Συμφώνου Συμβίωσης και όχι αντίγραφο της μονομερούς συμβολαιογραφικής δήλωσης λύσης συμφώνου συμβίωσης. Με τον τρόπο αυτό αποτρέπεται ο αιφνιδιασμός του άλλου μέρους και υπάρχει και κάποιο χρονικό διάστημα για αλλαγή γνώμης και απόφασης.
Η με οποιοδήποτε τρόπο λύση του συμφώνου συμβίωσης πρέπει να καταχωρείται στο ειδικό βιβλίο του Ληξιαρχείου όπου έχει καταχωρηθεί και η σύσταση αυτού. Καταχωρείται δηλαδή είτε αντίγραφο της συμβολαιογραφικής πράξης (στις ανωτέρω περιπτώσεις α’, β’) είτε το έγγραφο που αποδεικνύει την αυτοδίκαιη λύση του συμφώνου (περίπτωση γ’).
V.- Τα Σύμφωνα Συμβίωσης του Ν.3719/2008
Τα Σύμφωνα Συμβίωσης που έχουν καταρτισθεί μέχρι την έναρξη ισχύος του Ν.4356/2015 εξακολουθούν να διέπονται από τις διατάξεις του Ν. 3719/2008 για λόγους ασφάλειας τους δικαίου. Όμως ως προς τους τρόπους της λύσης τους εφαρμόζονται αυτοδικαίως και υποχρεωτικά και σε αυτά οι διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 7 του Ν.4356/2015.
Τα συμβαλλόμενα μέρη του Συμφώνου του Ν.3719/2008 έχουν δικαίωμα και τη δυνατότητα να υπαχθούν συνολικά στις διατάξεις του Ν.4356/2015 με συμβολαιογραφική πράξη αντίγραφο της οποίας καταχωρίζεται σε ειδικό βιβλίο του Ληξιαρχείου. Στη συμβολαιογραφική πράξη αυτή που θα συνταχθεί τα μέρη θα μπορούν να περιλάβουν και ρυθμίσεις θεμάτων που επαφίονται στην ιδιωτική τους αυτονομία σύμφωνα με όσα προβλέπονται στο Ν.4356/2015.
Επισημειώσεις
- Αθανάσιος Δράγιος,Παρουσίαση Νόμου 3719/2008 και σχέδιο συμβολαιογραφικής πράξης Συμφώνου Συμβίωσης, NOTARIOS (Τριμηνιαία Εκδοση του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Εφετείου Θεσσαλονίκης) , τεύχος 24 , Δεκέμβριος 2008.
- Αιτιολογική έκθεση Νόμου (Μεταρρυθμίσεις για την οικογένεια, το παιδί, την κοινωνία και άλλες διατάξεις)
- Άρθρο 1 του Ν.3719/2008
- Η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του ανθρώπου (ΕΔΔΑ) στην υπόθεση Βαλλιανάτος κλπ. Κατά Ελλάδος (7.11.2013) για παραβίαση των άρθρων 8 και 14 της ΕΣΔΑ με την αιτιολογία ότι με το Ν.3719/2008 δεν υπήρχε η δυνατότητα στα ομόφυλα ζευγάρια να συνάψουν Σύμφωνο Συμβίωσης.
- Αιτιολογική έκθεση Νόμου (Σύμφωνο συμβίωσης, άσκηση δικαιωμάτων, ποινικές και άλλες διατάξεις)
- Αιτιολογική έκθεση Νόμου (Σύμφωνο συμβίωσης, άσκηση δικαιωμάτων, ποινικές και άλλες διατάξεις)
- Κίμων Σαϊτάκης Το Νέο Σύμφωνο Συμβίωσης Μετά το Ν.4356/2015
- Αθανάσιος Δράγιος, Παρουσίαση Νόμου 3719/2008 και σχέδιο συμβολαιογραφικής πράξης Συμφώνου Συμβίωσης, NOTARIOS (Τριμηνιαία Έκδοση του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Εφετείου Θεσσαλονίκης) , τεύχος 24 , Δεκέμβριος 2008.
- Άρθρο 2, παράγραφος 1 του Ν.4356/2015
- Αιτιολογική έκθεση Νόμου (Σύμφωνο συμβίωσης, άσκηση δικαιωμάτων, ποινικές και άλλες διατάξεις)
- Οι διατάξεις ρύθμισης σχέσεων γονέων και τέκνων εφαρμόζονται μόνο σε ετερόφυλα ζευγάρια
- Κίμων Σαϊτάκης Το Νέο Σύμφωνο Συμβίωσης Μετά το Ν.4356/2015
- Αρθρο 5, παράγραφος 2 του Ν.4356/2015
- Αιτιολογική έκθεση Νόμου (Σύμφωνο συμβίωσης, άσκηση δικαιωμάτων, ποινικές και άλλες διατάξεις
- Άρθρο 9 Ν.4356/2015
- Άρθρο 10 Ν.4356/2015
- Άρθρο 11 Ν.4356/2015
- Άρθρο 12 Ν.4356/2015
- Κίμων Σαϊτάκης Το Νέο Σύμφωνο Συμβίωσης Μετά το Ν.4356/2015
- Εγκύκλιος ΑΔΑ 71ΔΠ465Θ1Ω-ΒΚΤ Υφυπουργού Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.